Kağıt hobisi olan biriyle tanışanlar bilirler, onların kullandığı defterler kesinlikle sırdan değildir. Ya el yapımıdır, doğaldır ya da farklı bir çeşit kağıttandır, farklı bir dikişle ciltlenmiştir. Kağıdın kokusu, dokusu yeni bir parfümü koklamak gibidir ve bu durum gerçek bir tutku haline gelmiştir onlar için. Kaç yaşında olurlarsa olsunlar kırtasiyelerde, kitapçılarda vakit geçirmeye bayılırlar. Bu yüzden hala haberi olmayanlar vardır diye bahsetmeden geçemeyeceğimiz bir kaç şey var. Kağıdın mis gibi kokusunu içine çekmeye bayılanları düşünen ve onlar için parfüm üretelim diye düşünen birileri olmuş. Karl Lagerfeld’ın ön sözünde ve ambalaj tasarımında imzasının olduğu, kitap gibi kokmak isteyenler için ‘paper passion’ adı verilen bir parfüm üretilmiş. Parfümün ambalajı 32 sayfalık mini bir kitaptan oluşuyor, sayfaların içine gömülmüş parfüm şişesi ise harika düşünülmüş bir tasarım. Tam da kitapseverlere göre!
Kitabın ön sözünde tasarımcı, kendisinin de gerçek bir kağıt tutkunu olduğunu belirtiyor. Bu kağıt kokulu parfümü üretme fikri yayıncı Gerhard Steidl’a aitmiş. “Yeni basılmış bir kitabın kokusu, uyuşturucuyla aynı etkiyi yaratıyor” diyen Steidl, parfüm tasarımcısı Geza Schön’e başvurmuş. Müşterileri arasında Madonna ve futbolcu Lionel Messie gibi starların da bulunduğu Schön de 13 ham maddeyi karıştırarak bu parfümü üretmeyi başarmış. Müşterilerinin isteği üzerine misk ve leylak kokulları ile daha sonra parfümü zenginleştirmiş. Nobel ödüllü alman edebiyatçı Günter Grass da bu parfüm için bir şiir yazmış.
Söyleyeceğimiz bir diğer şey de İzmit Seka Park’ta bir kağıt müzesi açılmış olduğu, yolunuz düşerse uğramaya değer. Oraya giderken kitap kokulu parfüm sürmeye de gerek yok, çıkışta kağıt kokusu üzerinize sinebilir 🙂 Bu müzede her yönüyle kağıdı keşfedebilecek, üretim süreçlerine ve tarihine tanıklık edebileceksiniz. Ayrıca Türk kağıt sanayisinin kurucusu ve bir kağıt mühendisi olan Mehmed Ali Kağıtçı hakkında da bir çok bilgi edineceksiniz. Onunla birlikte bir endüstri mimarisi olan Seka fabrikasının hikayesine de şahit olabileceksiniz. Kağıt tutkunları için cennet gibi bir yer anlayacağınız 🙂
Daha önceki bir yazımızda kağıt, defter tutkunları için evde küçük not defterleri yapımını anlatmıştık. Bu yazımızın sonunda da evde kendi kağıdınızı yapmayı deneyimleyebileceksiniz. Kağıdın hemen hemen kullanılmadığı hiçbir yer yok, hatta kağıt ile yapılan bir çok sanat dalı bile var. Yine blogumuzda daha önceden kağıt hamuru ile objeler tasarlamaya ve kağıttan heykel yapan bir çift ile röportajımıza yer vermiştik. Bunlara yenileri de eklenecek çünkü kağıt ile yapılabilecekler saymakla bitmiyor. Bu mucize malzemenin tarihine şöyle kısaca bir göz atalım o zaman.
Kağıdın Kısa Tarihi
Mısırlıların, papirüs bitkisinin yapraklarından kağıt gibi kullandığı çağlarda Çinliler’in kâğıt yapmayı başardıkları biliniyor. Papirüs kâğıdı, bu bitkinin saplarını ince ince dilip birbirine dikey gelecek şekilde, gene kendisinden çıkan zamklı maddeyle yapıştırılarak elde edilirmiş. Suda ıslatılıp yumuşadıktan sonra yapıştırılan papirüsler, fildişi toparlaklarla perdahlanır, düzeltilirmiş. Yine o dönemlerde Bergama kralı kütüphanesini zenginleştirmeye gereken papirüsü bulamayınca, keçi derilerini kurutarak onların, üzerine yazı yazdırdığı için, Bergama (Pergamon) kelimesi, sonradan «parşömen» kâğıdına ad olmuş.
XIV. yüzyıldan itibaren Avrupa’da da elle kâğıt yapılmaya başlanmış. Pamuklu, keten paçavralar ıslatılıp dövüldükten sonra bu hamur keçeler arasına yayılıp kurutuluyor, beyaz kâğıt elde ediliyormuş. Odundan kağıt yapmaya XIX. yüzyılda başlanmış, sonrasında fabrikalar da kurularak kâğıt üretimi artırılmış. Kağıdın milletler için kültürel anlamda önemli olması bir nevi bu icadı zorunlu kılmış.
Bizde ise XVIII. yüzyılda 3. Ahmet zamanında ilk kağıt fabrikası açılmış. O dönemdeki adını bugün hala koruyan Kağıthane’de iyi cinste kağıtlar üreten yapımevleri varmış. Türkiye’de kağıt sanayisi gayet eskilere dayanıyor. İhtiyacımızın %60 ını karşıladığımız İzmit Kağıt Fabrikaları 1936 yılında kurulmuş.
Baskıda kullanılmayan eski ve yeni kağıt çeşitlerine şöyle bir bakalım neler varmış;
Cilâlı; Her renkte, bir yanı veya iki yanı parlak, simili.
Çin kâğıdı; Bambu kamışından, ya da ipekten yapılma ince, sarımtırak kâğıt. Çoğunlukla Japon resimleri bu kâğıtlara yapılırdı.
Duvar kâğıdı; Oda duvarlarına kaplamak üzere resimli ve kabartmalı olarak ensiz toplar halinde hazırlanmış süsleme kâğıtları.
Çizgili kâğıt; Çoğu zaman «defterlik» diye de anılan, üzerine tek tek, yahut bir tek, iki çift çizgiler basılmış yazı kâğıdı.
Resim kâğıdı; Kurşun kalemle, çini mürekkebiyle, suluboyayla resim yapmaya yarayan beyaz, sert veya yumuşak, ya da Canson kâğıtlarında olduğu gibi pürtüklü, suyu içen cinsleri olan kâğıtlar.
Kopya kâğıdı; Yazı makinelerinde iki kâğıdın arasına konularak yazılan yazıların kopyalı çıkarılmasına yardım eden düz veya renkli ince kâğıtlar.
Meşk kâğıdı; Eskiden el yazısı alıştırmaları için kullanılan renkli, ince, ıslatılınca boyayı kusan kâğıt.
Aharlı (mühreli); Yüzüne «mühre» denilen sert deniz kabuğu sürülerek, ya da yumurta akı vs. ile simili hale getirilmiş, parlatılmış kâğıt.
Saman kâğıdı; Kaba, su geçiren kâğıt.
Sünger kâğıdı(papyepüvar); Mürekkeple yazılan yazıyı kurutmak için yapılmış, emici kâğıt.
Esericedit; Belli bir boyda, yazı yazmakta kullanılan birinci hamur iki tabakalı kâğıt.
Krepon kâğıdı (Japon kâğıdı); El işlerinde, çiçek, fener, benzeri şeyler yapmakta kullanılan, çekildikçe katları açılan renkli kâğıtlar.
Elişi kâğıdı; Bir yüzü cilâlı, sertçe, renkli kâğıtlar.
Kaynak: http://www.nkfu.com/
Gelelim evde kendi kağıdımızı nasıl yapacağımıza, eski kağıtlarınızı dönüştürerek üreteceğiniz bu yeni kağıtların yapımı çok kolay.
Evde Kağıt Yapımı
Malzemeler;
- Su
- Atık kağıtlar ( gazete kağıtları, fişler, posta kağıtları, kullanılmış karalanmış eski kağıtlar vb. olabilir)
- Derin plastik kap
- Su emici bezler
- Merdane
- ince delikli tel (sineklik teli gibi)
- Toz boya (isteğe bağlı
- Naylon poşetler
- Mikser, rondo
Yapılışı;
- Eski kağıtları ufalayarak su dolu kaba koyuyoruz ve iyice yumuşamaları için bir gece bekletiyoruz.
- Ertesi gün yumuşayan kağıtları rondodan geçiriyoruz. Rondo kısmı zorunlu değil kaşık ile ezerek de hamur haline getirebilirsiniz.
- Kağıdınızın renkli olmasını istiyorsanız bu esnada toz boyanızı da katabilirsiniz.
- Sonra kağıt hamuru tekrar bir leğene koyun ve üzerine eşit miktarda su ekleyerek karıştırın.
- Teli bu karışımın içerisine daldırıp çıkartın. Bu telin etrafı çerçeve şeklinde olursa kağıtların düzgünlüğü ve ölçüleri açısından daha iyi olur.
- Eğer teliniz yoksa karışımdan bir parça alıp merdane ile ince bir şekilde açabilirsiniz.
- Düz bir yere temiz bir bez serin ve teli kağıt hamuru alta gelecek şekilde bezin üzerine koyun.
- İyice bastırın, hamur beze yapışında teli kaldırabilirsiniz.
- Hamurun üzerine ikinci bir bez örtüp tekrar bastırın.
- Leğendeki hamur bitene kadar bir kat hamur, bir kat bez koyarak bu işlemi tekrarlayın.
- En üstlerine de ağırlık yapacak bir şeyler koyun. Tahta plaka veya bir obje olabilir ya da ağır kitaplarınızı üst üste kullanabilirsiniz.
- Birkaç saat bekledikten sonra kağıtlarınızı bezlerinden dikkatli bir şekilde ayırarak kurutmaya bırakabilirsiniz.
Ve işte el yapımı geri dönüşümlü kağıtlarınız hazır. İsterseniz bu kağıtlardan bir de ‘Rengarenk Defterler’ yazımızdan yararlanarak kendi tasarımınız bir defter yapabilirsiniz.