Yoga yeni bir merak değil. Evet, çoktan popülerleşmiş, hobi arayışında olanların yüksek ihtimalle bir zaman önce keşfedip denediği bir uğraş. Evet, her köşe başında yeni bir yoga stüdyosu açılır oldu. E haliyle de, part time iş olarak yoga eğitmenliği ilgili olanlar için cazip bir seçenek haline gelmeye başladı.

Bi’ durup düşündük… Herkes gerçekten yoga yapıyor mu? Adım başı karşımıza çıkıveren o stüdyolarda yoga yapmayanı ıslak havluyla dövüyorlar mı? “Yoga ne ki?” demek çok mu ayıp? Hayır efendim, ne münasebet! Bilmiyorsak araştırır, öğrenir, meraklısıyla da paylaşırız. Duyduk duymadık demeyin, kolları sıvadık. Hadi bakalım, neymiş bu yoga dedikleri?!

Yoga nedir?

Yoga fiziksel, zihinsel ve ruhsal katmanları bütün olarak ele alınması gereken bir pratik. Başlangıç için epeyce kapsamlı bir tanım oldu, ancak yapacak bir şey yok. Mevzu derin. Nitekim, yogayı bu bütünselliğini de göz önünde bulundurarak bir yaşam felsefesi veya yaşama pratiği olarak açıklamak pek yanlış olmaz.

Kökeni Hindistan’a uzanan yoga, fiziksel ve zihinsel disiplinler bütününü anlatmak için kullanılan bir terim. Hindistan’da kullanılan Sanskritçe’de her kelimenin türediği bir kök harfi ve her harfin bir anlamı var. Yoga için de kök harf “yuj“. “Yuj” kelime kökünün de “yoga” kelimesinin de bir çok anlamı var, ki bu durum da yoganın kapsamlı yapısıyla oldukça uyumlu. “Yuj” kavuşma, bir araya gelme, birleşme, karşılaşma ve yöntem anlamlarını içeren bir kök. Yuj‘dan türeyen “yoga“nın anlamlarından sadece birkaçı ise şöyle; birleştirmek, kontrol etmek, boyunduruk altına almak.

Yoganın amacı kişinin ruhsal ve bedensel dengesini sağlayarak huzur bulmasını sağlamaktır. Yoga yapan kişi kendini tanımaya başlar, kişi kendini ve bedenini derinlemesine tanıdıkça evrenin uyumunu yakalar. Yoganın temel felsefesi bu esasa dayanır. Kişi bu sayede her canlıya ve dünyaya karşı derin sevgi beslemeye başlar. Yoga yapan kişi önemsiz anlamsız şeyler için üzülmez ve kendini yıpratmaz. Kısaca zihnin ve bedenin uyum içerisinde çalışmasıyla evrenle bütünleşir ve yaşamsal bir enerji ile dolar.

Yoganın tarihçesi

Kelime anlamının ardından, yogayı açıklayabilmek için hikayesi hakkında biraz fikir edinmek gerekiyor. Yoga yaklaşık 50.000 yıl önce Hindistan’da ortaya çıkmış. Fikrin kökeni ise aynı zamanda hem bedeni, hem zihni, hem de ruhu çalıştırmak üzerine kurulmuş. Yani yoga en başından beri aydınlanma içeren bütüncül bir yaşam pratiği anlamı taşıyormuş.

Yoga ile ilgili günümüze ulaşmayı başaran ilk tarihsel bulgular, yani yazılı bilgiler, yine Hindistan’da keşfedilen metinler olmuş. Bu metinlere, kelime anlamı bilgi olan,  “veda” adı verilmiş. İlk vedalar çok eski zamanlarda yaprakların üzerine yazılmış. Yoga ile ilgili bilgiler içeren Hindistan’daki en eski yazılı bulgular 2000 yaşındaki bu yapraklar.

Yine milattan öncesine dayanan ancak kesin olmayan bir tarihte, yoga biliminin veya felsefesinin veya pratiğinin kurucusu olarak kabul gören Patanjali adındaki Hint düşünür tarihi metinleri, sözel bilgileri, farklı kişilerin yoga teori ve pratiklerine dair gözlemlerini kapsamlı bir metinde toparlamış. Patanjali’nin Yoga Sutraları olarak adlandırılan bu metin, günümüzde uygulanan klasik yoganın çıkış noktası olarak kabul ediliyor.
Patanjali’nin Yoga Sutraları’nın alamet’i farikası ise sistematik bir biçimde yoga felsefesini, teorisini ve pratiğini aktaran bilinen en eski metin olması. Bu sutralar sekiz bölümden oluşuyor. Bu sekiz bölüm ise hayat boyu süren yoga yolculuğunda atılacak adımları, aşılacak engelleri ve ulaşılacak hedefleri simgeliyor.

8 basamaklı yoga yolculuğu

Bugün halen yoganın sekiz adımı olarak bilinen ve referans gösterilen bu sistemi şu şekilde özetleyebiliriz;

1. Yama: Sekiz basamaklı yoga yolculuğunun ilk adımı olan ve geri çekilme olarak da bilinen yama, zarar vermemek, doğruluk, çalmamak, nefsi kontrol etmek gibi evrensel ahlaki disiplinlerden oluşuyor.

2. Niyama: İkinci basamak olan niyama kişisel disiplini işaret ediyor. Gözlem olarak da bilinen niyama saf olmak, şükretmek, okuma ve hatırlama gibi disiplinleri barındırıyor.

3. Asana: Yoga duruşu veya yoga pozu anlamına gelen asana, üçüncü basamağı oluşturuyor.

4. Pranayama: Dördüncü basamakta ise nefes ile ilgili, ki nefes, yogada yaşam enerjisi olarak kabul ediliyor. Pranayama basamağı nefesin, yani yaşam enerjisinin, kontrolünü içeriyor.

5. Pratyahara: Tecrit olarak da bilinen beşinci yoga basamağı Pratyahara, duyguları veya duyu organlarını geri çekmek anlamına geliyor.

6. Dharana: Bu basamak konsantrasyon ve odaklanma ile ilişkilendiriliyor.

7. Dhyana: Yoga yolculuğunun yedinci basamağı olan Dhyana meditasyon olarak da adlandırılan bir aşama.

8. Samadhi: Son basamak, yani aydınlanma adımına Samadhi adı veriliyor. Özgürleşme olarak da bilinen bu basamakta meditasyon nesnesi ile bilincin birleşmesi hedefleniyor.

Bu sekiz basamaklı sistemde adımların her biri bedensel, zihinsel ve ruhsal bilinç aşamalarını ve farkındalıkları temsil ediyor. Pek çok yoga pratiğinde genel olarak asanalara, nefes egzersizlerine ve meditasyona ağırlık verilse de, geriye kalan beş basamağı da uygulamasak da bilmekte fayda var.

Kimler yoga yapabilir?

Öncelikle yoga ile ilgili sözcük dağarcığımıza iki kelime daha ekleyelim: yogi ve yogini. Yoga yapan erkeğe “yogi“, kadına ise “yogini” deniyor. Kadınlı erkekli gruplara hitap edilirken de yogi terimi kullanılıyor. Kimlerin yogi veya yogini olabileceğine gelecek olursak…

Yoga seanslarına katılmak veya kendi kendinize öğrenip uygulamak için aslında hemen hemen hiçbir kısıtlama yok. Evet! Yani dileyen herkes yoga yapabilir. Kaç yaşında olduğunuz farketmez. Bebeklerden yaşı ilerlemiş kişilere kadar, uzmanlar herkese yoga yapmayı öneriyorlar.

“Güçsüzüm, esnek değilim, hiç spor yapmadım, belim ağrıyor…” gibi dertleriniz de yogadan uzak durmanız gerektiği anlamına gelmiyor. Tam aksine, kontrollü bir şekilde ve mümkünse doktorunuza danışarak uzman eğitmenler eşliğinde yapacağınız yoga egzersizlerinin zararını değil faydasını göreceksiniz.

Hamilelik de yoga yapmamak için geçerli bir bahane değil. Önceden mutlaka doktorunuzun onayını alın. Sonrasında ise gözünüze bir Hamile Yogası, yani PreNatal Yoga, seansı kestirin ve başlayın! Faydaları saymakla bitmiyor.

Usta yogiler demiş ki; “Sözcükler yoganın gerçek değerini anlatmakta yetersiz kalıyor, yoga ancak deneyimlenebiliyor.“

Bir de, gerçekten yoganın faydaları saymakla bitmiyor.

Haydi yogaya!