Critical Mass: Pedala Kuvvet!

Bu yazı bisiklet meraklılarına gelsin. Critical Mass’i bilenler zaten biliyor, bilmeyenlere ise tanıştıralım. Critical Mass nedir, ne anlama gelir? Bisikletle ne alakası var? Amacı neymiş? Duyduk duymadık demeyin, Critical Mass karşınızda!

Bu yazı bisiklet meraklılarına gelsin. Critical Mass’i bilenler zaten biliyor, bilmeyenlere ise tanıştıralım. Critical Mass nedir, ne anlama gelir? Bisikletle ne alakası var? Amacı neymiş? Duyduk duymadık demeyin, Critical Mass karşınızda!

Critical Mass nedir?

critical mass Critical Mass tabiri “kritik kitle” anlamına geliyor. Bazı kaynaklarda ise “yeterli çoğunluk” çevirisine rastlamak mümkün. Critical Mass’i bir kritik kitle hareketi olarak tanımlayabiliriz, zaten kendi kendilerini de bu şekilde tanıtıyorlar. Hareketin odağında ise bisikletler var.

Critical Mass dünyanın 300’den fazla şehrinde genellikle her ayın son Cuma günü bisikletlilerin toplanıp, kitleler halinde trafiğe katılması organizasyonu olarak hayat buluyor. Üstelik çok da yeni bir oluşum değil bu, ilk organizasyon 25 Eylül 1992 tarihinde ABD’nin San Francisco şehrinde düzenlenmiş.

Peki bu kitlesel harekete neden Critical Mass adı veriliyor?

critical mass Critical Mass aslında trafikte kullanılan bir terim. Terimin çıkış noktası ise Çin’deki trafik ışığı olmayan bir kavşak.

Şöyle ki, günlerden bir gün araç trafiği akarken, kavşaktan geçmeye çalışan bisikletliler beklemeye başlamış. Beklemişler, beklemişler… Arabaların durduğu yok tabii. Beklemeye devam etmişler. Taa kiiii… bisikletlilerin sayısı gözardı edilemeyecek kadar artana dek. Böylece kavşaktan geçmek için bekleyen kritik bir bisikletli kitlesi oluşmuş. Birlikte hareket eden bisikletliler, trafik jargonuyla açıklanacak olursa, yolu almışlar.  

Bu ve benzeri durumlar trafik kurallarına “kritik kitle oluştuğunda geçiş önceliğinin onlarda olması” kuralı not düşülmüş. Bu kural da Critical Mass olarak adlandırılmaya başlamış.

Critical Mass’in amacı nedir?

critical mass Critical Mass’i tanımlamak pek çok kavramdan faydalanılıyor: etkinlik, hareket, eylem, insiyatif, protesto, direniş, kutlama, bayram, vesaire… Biz kitlesel hareket diyelim gitsin; ama başlı başına bu tanımlama durumu dahi hareketin amaç yelpazesinin ne denli geniş olduğu hakkında ipuçları veriyor.

Critical Mass hareketinin amaçlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

  • Trafikte motorsuz araçların da varolduğunun ayda bir gün topluca hareket ederek motorlu araçlara hatırlatmak. Kritik çoğunluğa ulaşan bisikletlilerin, herhangi bir günde mümkün olmayan şerit kapatma eylemi Critical Mass günlerinde yeterli kitleye ulaşıldığı için mümkün oluyor. Bir nevi motorlu taşıtlara nanik! 🙂
  • Güvenlik sorunlarına ve trafik kazalarına dikkat çekmek, kazalarda hayatını kaybedenleri anmak. Critical Mass günlerinde özellikle trafik kazalarında yaşamını kaybeden bisikletliler anılıyor.
  • Altyapı yetersizliklerine dikkat çekmek. Malumunuz, şehirlerimiz bisiklet yolu ile yeni yeni tanışıyor. Bu sebeple bisikletlilerin çoğu, şehrin pek çok noktasında ya motorlu araçlarla aynı şeridi ya da yayalarla aynı kaldırımı paylaşmak durumunda kalıyorlar.
  • Bisiklet ile ulaşımın mümkün olabileceğini göstermek ve hatta insanları özendirmek, meraklılarını teşvik etmek.
  • Alternatif ve çevreci ulaşım yöntemlerinin gerekliliğinin altını çizmek.
  • Petrol ekonomisinden ve özellikle motorlu araçlara olan bağlılığımızdan kurtulabileceğimizi göstermek.
  • Şehirdeki diğer bisiklet meraklılarıyla biraraya gelmek, tanışmak, kaynaşmak, ortak dertlere çözüm aramak.

Nasıl katılırım?

critical mass Critical Mass kısmen spontane organize edilen bir etkinliktir; yani düzenlenmiş tesadüf. Herhangi bir örgüte, kuruma, topluluğa bağlı değildir. Herhangi bir üyelik sistemi yoktur. Hiyerarşisi ve lideri de olmadığı gibi. Şehrin bir noktasında randevu ile buluşulur ve harekete geçilir. En önden giden bisikletli takip edilir.

Türkiye’de Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, İzmit, Mersin illerinde Critical Mass buluşmaları gerçekleşiyor. Buluşma zamanları ve mekanları şehirden şehre farklılık gösterir. Duyurular ise sosyal medya kanalları aracılığıyla yapılır. Genellikle her ayın son cuma veya cumartesi günü düzenlenir.

Katılmak için hiçbir yere kayıt yaptırmanıza, yer ayırtmanıza, ücret ödemenize gerek yoktur. Bisikletini kapan, saatinde buluşma noktasında olan her meraklı katılabilir. Bu arada, sadece bisiklet ile değil, motorsuz herhangi bir ulaşım aracıyla da katılabilirsiniz. Paten, scooter, kaykay, farketmez.

Kimler mi katılıyor? Profilin oldukça değişken olduğunu söyleyebiliriz. Her gün işe veya okula bisikletiyle giden müdavimlerden tutun, sadece spor amaçlı sahil yollarında ve adalarda bisiklet sürenlere, merak edip gelenlerden, trafikten bezip çözüm arayanlara, profesyonellerden amatörlere kimler yok ki…

Katılmak için yapmanız gereken tek şey internette kısa bir arama ile Critical Mass buluşma zamanını ve yerini öğrenmek, o gün orada hazır bulunmak.

Acemi Critical Mass katılımcılarına tavsiyeler

Dersinize önden çalışın. Sloganlardan bazılarını ezbere bilmek işinizi kolaylaştırır. Örneğin;

  • “Biz trafiği tıkamıyoruz! Trafik biziz!”
  • “Arabadan in! Bisiklete bin!”
  • “Arabasız hayat! Oh ne rahat!”
  • “Bisikletsiz hayat çok bayat!”
  • “Köprü değil! Bisiklet yolu!”
  • “Bisiklet ölümleri dursun!”
  • “İstanbul trafiği bisikletlere yer açsın!”
critical mass Kasksız evden çıkmayın! Ayrıca yanınızda çalınmalara karşı önlem olarak bisiklet kilidi, ellerinizi korumak için bisiklet eldiveni, yolu aydınlatmak ve trafikte görünürlüğünüzü arttırmak için ışık ve reflektör, çeşitli amaçlarla 🙂 ses çıkarmak için zil, pompa, güneş gözlüğü/bisiklet gözlüğü, bisiklet tamir kiti de olsa fena olmaz.

Son bir minik tüyo daha: Büyük şehirlerin sabırsız araç sürücüleri, kritik çoğunluğa ulaşmış bisikletliler olsanız dahi zaman zaman trafiği tıkadığınızı düşünerek o bülbül sesli kornalarına abanabiliyorlar. Böyle bir durumda çantanıza üzerinde “Bisikleti seviyorsan kornaya bas!” yazılı bir karton olması harekete hem eğlence hem de anlam katabilir.

Haydi, pedala kuvvet!