Elbette her ebeveyn başarılı çocuklarının olmasını ister, bu anne babalar için doğal bir arzudur. Ancak bu arzuyu gerçeğe dönüştürebilmek ise tamamen farklı bir konudur.
Peki sizce çocukların başarılı olmasını sağlayan şey nedir? Bazı çocuklar doğuştan başkalarından daha iyi olmaya yatkın mıdır, yoksa çocuklarının hedeflerine ulaşmalarında ve başarılı olmalarında ebeveynler mi daha çok etkilidir? Çocukların doğuştan gelen genleri zeka üzerinde büyük bir etkendir bu gerçeği yadsıyamayız tabi ki ancak ebeveynlerin onları yetiştirme biçimlerinin de üzerlerinde çok etkisi olduğunu kimse inkar edemez.
Ebeveynler çocuklarını yetiştirirken etkisiz ve kayıtsız kalırlarsa çocuklar yanlış yönde eğilim gösterebilirler. Anne baba kontrolü çocuklarda sınırlarını tanıma ve kuralları öğrenmenin temelidir. Bu durumda anne – babanın etkisiz olması çocuklarda davranış bozukluklarına yol açabilir. Çocukta oluşabilecek aksaklıklar bağımlı, saldırgan, zayıf kişiliklerin oluşmasına neden olur.
Başarılı ebeveynler olmak için çocuklarımızın aile içi eğitimlerinde nelerden kaçınmalı, nasıl davranmalıymışız şöyle bir bakalım.
Çocuklarınıza Düzenli Olarak Görevler Verin
Araştırmalar çocuklara erken yaştan itibaren sorumluluklar verilmesinin onlarda sorumluluk, bağımsızlık ve özgüven duygularını geliştirdiğini söylüyor. Stanford Üniversitesi’nde Birinci Sınıf Dekanı ve “Yetişkinleri Nasıl Yetiştirebilirim” adlı kitabın yazarı Julie Lythcott-Haims bir Ted Talk konuşmasında; çocukların iş birliğine dayalı işlerde görev aldıklarında işi bitirmek için daha çok mücadele ettiğini ve empati kuran davranışlar sergilediğini ifade ediyor. Tabi ki yaşlarına göre onlara ağır gelmeyecek ve ev içerisinde ailecek yapılan ufak etkinliklerde etkin rol oynayabilecekleri görevler verilmelidir.
Uzmanlar çocuğa vermiş olduğunuz bu görevlerle onlara verdiğiniz harçlığı karıştırmamanızı söylüyor. Çünkü bu görevleri yerine getirme motivasyonu içsel olarak onlarda sonunda alacakları ödüle ulaşmak amacına dönüşebilir. Bunun yerine onlara bir ekibin parçası olma ve kendiliğinden sorumluluklarını yerine duygusu yerleştirilmelidir.
Onlarla İlgili Yüksek Fakat Gerçekçi Olan Beklentilere Girin
Nasıl mı? Anne babaların çocuklarına güvenmesi, bir iş söz konusu olduğunda onlara sen yapamazsın demek yerine daha iyisini bile yapabilecekleri konusunda teşvikleri önemlidir. Çocukların kendine olan özgüvenleri yerine gelir. Ancak burada önemli olan ince çizgiyi kaçırmamak gerekiyor gerçekçilikten uzakta abartılı beklentilerle çocuğu zorlamak veya onu olmayacak bir duruma inandırmak hayal kırıklığı ve kendine güvensizlik duygularını beraberinde getirir.
Örneğin; üniversiteye gidecek olan çocuğunuzu kendi yeteneklerini ve isteklerini besleyecek şekilde motive etmenin onların başarılarında büyük katkısı olur. Ancak yapamayacakları veya yapmak istemedikleri bir bölüm ile ilgili beklentiye girdiğinizi göstermek onları buna zorlamak başarılarını ve motivasyonlarını tam tersi etkileyecektir.
Problemlerle Başa Çıkabilme Becerisini Öğretin
Çocuklara problemler karşısında doğru ve zamanında kararlar almayı, stresi yönetmeyi, öfke kontrollerini sağlamayı öğretmek gerekiyor. Evde karşılaşılan bir problemde onları da dahil etmek ve fikirlerini almak, bir tartışmayı düzgün bir şekilde yürütebilmeyi göstermek çok önemli. Çocuklarınızın huzurlu ve sağlıklı bireyler olması için en önemli maddelerden birisi bu.
Örneğin; çocuğu okul seçiminde de karar aşamasına katarsanız çocuk, kendisinin geleceği ile ilgili bir kararda sorumluluk alarak, okulu ve okul hayatını daha fazla sahiplenir ve özgüveni artar.
Çocuğunuzun Başarısız Olmasına, Hata Yapmasına İzin Verin
Bir ebeveynin göre riski yönetmek ve ortadan kaldırmak değil onu en aza indirgemektir. Başarılı bir ebeveynlik, başarısızlığın başarının büyük bir parçası olduğunu anlamakla gerçekleşir. Bir çok araştırma başarısızlıktan deneyimlenerek kazanılmış başarının daha etkili ve öğretici olduğunu gösteriyor. Her ne kadar aileler için bu durum zor olsa çocuğunuzun başarısız olmasına ve zaman zaman yanlışlar yapmasına izin vermelisiniz. Bu tür başarısızlıklardan kazanılan başarılar çocuğunuzun genel karakterini, yetkinliklerini ve esnekliklerini belirlemede en büyük etkendir.
Sosyal Zekalarını Geliştirmelerine Yardım Edin
Günümüz dünyasında sosyal zeka da normal zeka kadar önemli. 700 çocuğun 20 yıl boyunca araştırılması ile yapılan bir çalışmada sosyal zekası gelişmiş olan çocukların üniversite çağına geldiğinde daha iyi bir derece alma ve sonrasında iş bulma konusunda daha başarılı olma ihtimallerinin yüksek olduğunu tespit etti. Başarılı ebeveynler, çocuklarının, başkalarıyla sezgisel olarak ve empati yaparak ilişki kurabilmelerini ve ilişkilerinde yararlı ve güçlü bireyler olmalarını öğrenmesini sağlar.
Onlarla Kaliteli Zaman Geçirin
Özellikle annelerin 3 ile 11 yaşlar arasında çocukları ile geçirdikleri zamanlarda verimliliğinin çocuğun ileri yaşamında davranış ve başarılarında etkili olduğu söyleniyor. Ailece birlikte zaman geçirdiğinizde bu zamanı birlikte oyunlar oynayarak eğlenceli bir birlikteliğe dönüştürmek etkili olacaktır. Onları geçiştirerek umursamayarak veya acelece etkinlikler yapmamak gerekiyor.
Üzerlerine Aşırı Düşmeyin
Çocuklar üzerinde aşırı etkinlik göstermek onların bağımsızlık duygularını, karar alma yetilerini ve kendi başlarına bir iş başarma cesaretlerini ellerinden alacaktır. Onların alanlarına da hoşgörülü olmalı ve kendilerini tanımalarına izin verilmelidir. Kendilerinin güçlü oldukları zayıf oldukları yönleri keşfedebilmeli, neyi sevip sevmediklerini görmeli ve kendi tercihlerinin farkında olmalılar.
Psikiyatri ve Psikoterapi Uzmanı Dr. İnci Şen “Her şeyi çocuğunuzun yerine yapar, önüne hazır koyarsanız normal gelişmesini ve öğrenmesini engellersiniz. Çocuk gelişemez, olgunlaşamaz ve beklemeyi öğrenemez. Bu çocuklar okula başladıklarında dersin sonuna kadar oturmayı da başaramazlar” diyor.
Sonuç Odaklı Ebeveynlik Yapmayın
Çoğu aile çocuklarına sadece mevcut duruma odaklı olarak davranıyorlar ve o anki durumu olabildiğince çabuk çözmek kontrol altına almak fikri ile davranıyorlar.Onların gelecekte nasıl birisi olacaklarını ve onları bu yönde yönlendirmek adına nasıl davranmaları gerektiğini unutuyorlar. Davranışlarımızı sergilerken çocuğumuzun bir yetişkin olduğunda nasıl olmasını istediğimizi aklımızda tutarak daha düşünceli olmamız gerekiyor. Çocuklarınız bir çok davranışı sizlerin davranışlarınızı modelleyerek geliştirdiğini unutmayın.
Başarılı Ebeveyn Olmanın 3 Kuralını Unutmayın; Kararlı, Adaletli ve Arkadaş
Çocuklarınıza istenmeyen sonuçlara yol açacak davranışları açıkça belirtmelisiniz ve belirttiğiniz bu istenmeyen davranışlarda belli bir cezalandırma veya yaptırımınız olmalı. Böyle önemli konularda sergilediğiniz duruşun da her zaman aynı kararlılıkta ve değişmez olması önemlidir. Onlara aşırı ve sert cezalar vermek gereksizdir bunun yerine onlarla arkadaşça iletişim kurarak yaptıkları davranışın yol açacağı sıkıntıları anlatmak daha doğru olur. Onlara karşı her zaman kararlı bir duruş sergilemeniz, adaletli olmanız ve arkadaşça yaklaşmanız en önemli noktalar.
Başarılı yetiştirilen çocuklar ileride başarılı yetişkinler olurlar, bu bir tesadüf olmaz unutmayın 🙂