İlkinde Örmece Furyası‘nı ele aldığımız Korsan hobiler yazı dizimizin ikincisi ile karşınızdayız: Gerilla Bahçeciliği! Bu korsan hobinin tabirinde “gerilla” kelimesinin geçmesi sizi korkutmasın. Son derece barışçıl, çevreci ve bir hobi olarak sürdürülebilir bir aktiviteden bahsediyoruz.
Gerilla bahçeciliği tam olarak nedir?
Gerilla bahçeciliği, özellikle kişi başına düşen veya düşmesi ideal olan yeşil alan metrekaresinin giderek azaldığı metropollerde hayat bulmuş bir tabir. Kentlerdeki atıl kalmış alanlarda, gökdelen gölgelerinin arasında kalan kaldırım kenarlarında, kanalizasyon kapaklarının üzerinde, yollardaki parke taşların arasında, bakımsız kalmış arazilerde gerçekleştirilen bir tür korsan bahçevanlık olarak tanımlanabilir. Gerilla bahçeciler (korsan hobilerin doğası gereği), izinsiz olarak gerçekleştirdikleri şehri yeşillendirme hareketini genelde gizli bir şekilde organize olup geceleri gerçekleştiriyorlar. Bazı gerilla bahçeciliği meraklıları ise korsan hobilerini güpegündüz icra ediyorlar ki, gerilla bahçeciliğin bir nevi reklamı yapılsın, destek alınsın, katılım ve sürdürülebilirliği artsın. Arada bir sulama için de gece baskınları düzenleniyor olsa da, çoğunlukla bitkiler doğa anaya teslim ediliyor. Sonucunda ise şehrin orta yerinde çiçek bahçeleri bitiveriyor.
1970’lerde New York’ta filizlenen gerilla bahçeciliği akımı, 2004’te bahçecilik meraklısı bir İngiliz reklamcının yazdığı “On Guerrilla Gardening” (Gerilla Bahçeciliği Üzerine) adlı kitap ve hemen ardından açılan internet sitesi ile popüler hale geliyor. Kitabında bu akımın olgularını anlatan Reynolds, gerilla bahçeciliğini “size ait olmayan bir araziyi, izin almadan gizlice yeşillendirmek” olarak tanımlıyor ve ekliyor; “Bu girişimler aslında sahiplenme duygusuna, birlikte yaşamaya, doğaya yönelik kışkırtıcı ve politik bir mesaj taşıyor. Kötü şehircilik anlayışını eleştiren bir tavır. Bu duygu zamanla, adım adım gelişecek ve çoğunluğu saracak. O zaman da gerilla demeye gerek kalmayacak.”
Kısaca, hani betonların arasından kendiliğinden bitiveren yabani otlar vardır ya, gerilla bahçeciliği işte tam da bunun insan eliyle yapılanı.
Neden gerilla bahçeciliği yapasınız ki?
Bahçeciliğe meraklı olsanız da, aklınıza şu soru gelebilir: Neden kendi bahçemi/balkonumu yeşertmek yerine sokaklarda gizli gizli bahçecilik yapayım ki? Cevabı sorunun içinde saklı. Bu şehir de sizin!Avrupa Birliği standartlarına göre kişi başına düşen alanın (metropoller hariç değil) en az 10 m2 olması gerekiyor. İstanbullu meraklılar! Bu şehirde yaşayanlara kişi başı düşen yeşil alanların 1 m2 olduğunu biliyor muydunuz?
Durumun vehameti artık o kadar ortada ki, bilim literatüründe de kendine yer edinmiş vaziyette. Amerikalı biyolog Edward O. Wilson, günümüzde metropollerde yaşayan insanların hemen hemen tamamında “biyofili” (biophilia) görüldüğünü veya yakın zamanda görüleceğini belirtiyor. Biyofili kelimesi, “insan benliğinin doğaya duyduğu içgüdüsel özlem” anlamına geliyor.
Gerilla bahçeciliği ise derdimize derman olmasının yanı sıra eğlenceli bir hobi olarak giderek popülerleşiyor. Özellikle New York, Londra ve Paris gibi metropollerde şehrin ortasında bitivermiş bahçelerle karşılaşma ihtimaliniz oldukça yüksek. Henüz Türkiye’de yaygın olmasa da, bugüne kadar toplam 33 farklı ülkede gerilla bahçecilik örneklerine rastlanmış ve dünyada yaklaşık 100.000 gerilla bahçeciliği meraklısı bulunuyor. Ayrıca, her yıl 1 Mayıs’ta Uluslararası Ayçiçeği Gerilla Bahçeciliği günü kutlanıyor ve gerillalar şehirlerin muhtelif köşelerine ayçiçeği tohumları ekiyorlar.
Sanat bunun neresinde?
Gerilla bahçeciliği gelişime açık bir hobi. Bunun en güzel örneklerini ise “çukur bahçecisi” olarak anılan, gerilla bahçeciliğin üstatlarından Steve Wheen veriyor. Doğu Londra’daki şaheser tabir edilen gerilla bahçeciliğinden kendisi sorumlu. Özellikle yollardaki çukur ve çatlak bölgelerde çalışmayı tercih eden Wheen, bu alanları çiçek ve toprakla yeşertmekle kalmayıp, şipşirin minyatür objelerle dekore de ederek 
küçücük fıçıcık içi dolu turşucuk yaşam alanları yaratıyor.
Nasıl yapacaksınız?
Siz de bu furyaya katılmaya karar verdiyseniz, birkaç küçük tüyoya ihtiyacınız olabilir. Daha önce bahçecilik ile ilgilenen meraklılar konuya aşinadır belki, ama gerilla bahçeciliğe yeni başlayan meraklılar için adım adım yapılacakların bir listesini hazırladık.
1. Bölgenizi belirleyin.
İlk yapmanız gereken gerilla bahçeniz için uygun (aslında tam olarak da “uygun” olmayan) bir bölge belirlemek. Genellikle şehirlerde bu işe uygun pek çok alan bulunabilir. Örneğin, kaldırım kenarları, köprü altları, yerinden sökülmüş bir kaldırım taşı veya babanın yeri, ve hatta ağaç dipleri olabilir. Başlangıç için çok büyük bir alan seçmemenizde fayda var. Ayrıca belediyeler tarafında çimlerin düzenli olarak biçildiğini hatırlatalım. Çimlik bir alanda orta yerde başlattığınız gerilla bahçeciliği girişiminiz çim biçme makinelerine kurban gitmesin; siz yine kenar köşe bir yer seçmeye çalışın.
2. Seçtiğiniz alanın özelliklerini not edin.
İşe koyulmadan önce mutlaka az da olsa hazırlık yapmanız gerekecektir. Bunun için bahçenizin yer alacağı bölgede neler yapmanız gerektiğini bilmek işinize yarar. Taşları ayıklayacak mısınız? Çöpler toplanacak mı? Yabani otlar sökülecek mi? Toprak ilavesi gerekli mi? Halihazırda toprak varsa, hangi bitki türünün yetişmesi için uygun?
3. Ekeceğiniz bitkileri seçin.
Gerilla bahçeniz hangi bitkilerin yetişmesi için uygun? Eğer küçük bir alanla başlıyorsanız küçük bitkiler seçmelisiniz. Yeterince yeriniz varsa bir ağaç fidanı bile dikebilirsiniz. Bitkileri seçerken toprağın durumuna, ne kadar güneş alacağına, ne kadar gölgede kalacağına, mevsime ve diğer hava şartlarına dikkat etmelisiniz. Çok fazla bakım gerektiren (sulama, budama, gübreleme gibi) bitkilerden kaçınmanızı öneriyoruz. Ne de olsa pencerenizin önündeki saksı gibi her an ulaşabileceğiniz bir yerde değil, şehrin bir köşesinde kendi haline bırakacağınız bir bahçeniz olacak. Çiçek ekebileceğiniz gibi, sarmaşık türleri ve hatta sebze de ekebileceğinizi unutmayın. Ortanca, cam güzeli, papatya, hatta domates, fesleğen, biberiye… Seçin birini!
Gerilla bahçecilik için bir gün ve saat belirleyin. Gece mi, gündüz mü yapacaksınız? Yardıma ihtiyacınız olacak mı? Olacaksa, küçük bir grup halinde organize olup işe koyulmak faydalı olacaktır. Eğer birden fazla bitki türü ekecekseniz ve yeterince alanınız olacaksa, kağıt üzerinde minik bir peyzaj çalışması dahi yapabilirsiniz.
5. Malzemelerinizi hazırlayın.
Metal bir kaşıkla toprakta küçük bir çukur ekip çiçek fidenizi ekebileceğiniz gibi, daha detaylı çalışma gerektirecek (temizleme, toprak ve humus ekleme, havalandırma gibi) gerilla bahçeler için bir takım alet edavata da ihtiyaç duyabilirsiniz.
Eldiven bu işin olmazsa olmazlarından. Ne de olsa sokaktaki bir alanda toprakla haşır neşir olacaksınız. Elinize cam ve benzeri şeyler batabilir. Elinizde açık bir yara varsa mikrop kapabilirsiniz. En güvenlisi bir çift eldiven kullanmak.
Minik bir kürek işinize yarayacaktır. Küçük çaplı bir ekim yapacaksanız, dediğimiz gibi bir yemek kaşığı da iş görür.
Bahçenizi yeşerteceğiniz alanda çöp olması muhtemeldir. Ekim yapmadan önce topladığınız çöpleri koymak için yanınızda çöp poşeti olmasında yarar var. Çevreyi güzelleştireceğim 
derken ardınızda çöp bırakmayın.
Bitkilerinizi ektikten sonra can sularını vermek için yanınıza bir şişe su almayı sakın unutmayın!
6. İşe koyulun!
Bölge belirlendi. Ekip tamam. Malzemeler hazır. Ee şimdi ne olacak?
Toprağı ekime hazır hale getirmekle başlayın. Yabani otları sökün. İri taşları ve çöpleri temizleyin.
Ekeceğiniz bitkiler için çukurlar hazırlayın.
Ekin!
Can sularını da verdiniz mi gerilla bahçeniz hazır demektir. Eserinizi fotoğraflamayı unutmayın ki, gerilla bahçeciliği çevrenize de yayabilesiniz.
Daha kestirme bir yol da var…
Eğer “Yok ben yol ortasında bahçevanlık yapamam” diyorsanız, ama yine de fikir sizi cezbediyorsa, gerilla bahçeciliğin kestirme yoluyla tanışın: Tohum bombası!
Gerilla bahçeciliğin fraksiyonlarından biri olarak açıklayabileceğimiz “tohum bombası” tabiri, şehirlerde ulaşılması zor alanları yeşertmek için oldukça faydalı bir yöntem. Fikir babası Japonya’da yaşayan çiftçi ve ekoloji yazarı Masanobu Fukuoka’nın ortaya attığı tohum bombaları, evde yapılan kolay bir hazırlık sonrası hazırlanan killi tohum toplarını cebinize doldurup sokakta yürürken şehrin münasip alanlarına atarak gerilla bahçeciliğe katılabilirsiniz.
“İyi de, tohum bombalarını nasıl yapacağız?” diyen meraklılar burdan buyursunlar:
Tohum bombası tarifi
Malzemeler:
- Kolay yetişen ve çok bakım gerektirmeyen bir bitki tohumu
- Kuru kil
- Toprak
- Su
- Büyük bir kap
- Etrafı batırmamak için biraz gazete kağıdı
Gazetenizi serdikten sonra büyük bir kaba göz kararı kuru kil, toprak, tohum, su koyun ve karıştırın. Elinizle şekil vereceğiniz kıvamda bir hamur oluşturmaya çalışın. Suyu azar azar ekleyerek kıvamı ayarlayabilirsiniz. Karışım şekil almayacak kadar cıvık olduysa toprak, çok taneliyse biraz su ekleyerek kıvamı yakalayabilirsiniz. Karışımı hazırladıktan sonra yeşil erik büyüklüğünde toplar oluşturacak şekilde 
elinizde yuvarlayarak şekil verin ve gazete kağıdı üzerine yerleştirin. Topları hazırladıktan sonra güneş alacak bir yerde kurumaya bırakın. Kuruyup sertleştiklerinde hazırlar demektir!
Son bir ipucu daha; yaşadığınız şehirdeki gerilla bahçeçiliği meraklıları sosyal medya üzerinden organize oluyor olabilir. Bir kurcalayın deriz.
Gerisi size kalıyor. Dilerseniz kolları sıvayıp kendi sokağınıza şöyle bir alıcı gözüyle bakabilirsiniz. Şehirdeki her boşluk yeşillendirmeye değer!
Kolay gelsin 🙂